Kiedy może dojść do umorzenia kredytu po śmierci spadkodawcy?
W pierwszej kolejności należy wskazać, że kwestia umorzenia kredytu nie jest uregulowana wprost w żadnym z przepisów ustawy – prawo bankowe czy treści ustaw szczególnych, przykładowo ustawy o kredycie konsumenckim. Oznacza to więc, że umorzenie kredytu, a więc de facto długu, zależy wyłącznie od uznania samego banku.
Do umorzenia kredytu, niezbędne jest złożenie w banku stosownego wniosku. Osobą uprawnioną do wniesienia takiego wniosku są spadkobiercy zmarłego, którzy przyjęli spadek po zmarłym i odpowiedzialność za jego długi. Należy w nim wskazać dane wnioskodawcy, określić umowę kredytu oraz przyczyny, dla których bank powinien uwzględnić wniosek o umorzenie zobowiązania. Niezbędne będzie więc opisanie obecnej, trudnej sytuacji życiowej, finansowej lub zdrowotnej wnioskodawcy, ze względu na którą nie jest możliwe dokonanie spłaty kredytu zaciągniętego przez zmarłego.
Praktyka banków nie jest w tym zakresie jednolita i wiele zależy od ustalonych przez nie metod działania w tego typu sprawach. Każdy ze złożonych wniosków rozpatrywany będzie jednak indywidualnie. Dla wyniku załatwienia sprawy znaczenie ma szereg czynników, spośród których zasadniczym jest sytuacja życiowa spadkobiercy. Umorzenie zobowiązania nie jest więc czynnością, która następuje automatycznie i w każdym wypadku.
Wśród przyczyn, które mogą uzasadniać umorzenie przez bank zobowiązania kredytowego należy przykładowo wymienić niepełnosprawność spadkobiercy, jego długotrwałą chorobę, powodującą utratę przez niego możliwości uzyskiwania zarobku, śmierć jednego ze współkredytobiorców czy fakt, że kredytobiorca był jedynym żywicielem rodziny, a jego śmierć spowodowała całkowitą utratę dochodu dla pozostałych członków rodziny.
Co istotne, ze względu na to, że umorzenie kredytu zależy wyłącznie od woli banku, może mieć ono miejsce zarówno co do części, jak i całości zobowiązania. W razie więc częściowego umorzenia kredytu, niezbędne będzie uregulowanie jego pozostałej części. W wielu przypadkach, wraz z umorzeniem kredytu, dochodzi do zawarcia między bankiem i spadkobiercą stosownego porozumienia, na mocy którego strony ustalają zasady spłaty pozostałej należności na rzecz banku.
Należy także wspomnieć, że wraz z umorzeniem przez bank części lub całości kredytu, po stronie kredytobiorcy powstanie obowiązek opłacenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Trzeba bowiem zaznaczyć, że umorzenie kredytu, nawet w jego części, stanowić będzie stanowić dla dłużnika przychód w rozumieniu przepisów prawa podatkowego.
Umorzenie przez bank kredytu lub jego części stanowi z perspektywy dłużnika świadczenie nieodpłatne. Wskutek jego otrzymania, został on zwolniony z obowiązku określonego wcześniej zobowiązania. Przychodem dłużnika będzie zatem brak uszczuplenia jego majątku. Do wyliczenia wysokości podatku należy wobec tego przyjąć równowartość długu umorzonego przez bank – to właśnie ta kwota będzie stanowić wartość dochodu osiągniętego przez kredytobiorcę w rozumieniu przepisów prawa podatkowego.
