Czy są jakieś górne limity (maksymalne poziomy kwotowe) do których odpowiada zakład ubezpieczeń za szkody osobowe, co się stanie jeżeli te limity się wyczerpią ?
Tak obecnie istnieją takie limity (maksymalne poziomy finansowej odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń) nazywane sumami gwarancyjnymi ? w przypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych ustawodawca wprowadził ich minimalną wartość poniżej której nie można zawierać tych umów ze względu na jego gwarancyjny charakter. Umowy zawarte poniżej tych limitów traktowane są z mocy prawa jako umowy zawarte na minimalnych limitach, niezależnie od tego co zostało zapisane w dokumencie ubezpieczenia. Analizując kolejno obowiązujące limity należy wskazać, iż obowiązującym od 1 stycznia 1962 r. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 1961 r. w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń następstw nieszczęśliwych wypadków i odpowiedzialności cywilnej z ruchu pojazdów mechanicznych (Dz.U. Nr 55, poz. 311) zostało do polskiego systemu prawnego wprowadzone obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Rozporządzenie to, w odróżnieniu od dzisiejszych regulacji nie limitowało odszkodowań ustalanych na podstawie tego ubezpieczenia. Dopiero Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 1990 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 89, poz. 527) będącym aktem wykonawczym do ustawy z dnia 1 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (tj. Dz.U. z 1996 r., Nr 11, poz. 62 ze zm.), regulator, w § 14 ust. 1 ustalił sumę gwarancyjną na kwotę. 7,2 mld zł. (przed denominacją). W okresach późniejszych, suma gwarancyjna była ustalana w walucie EURO (przez pewien okres wyrażano ją w ECU) i wynosiła 600 tys. euro na 1 zdarzenie bez względu na liczbę poszkodowanych osób. Po wejściu w życie ustawy z dnia 23 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.), zgodnie z pierwotnym brzmieniem art. 36, od dnia 1 stycznia 2004 r. suma gwarancyjna w odniesieniu do szkód na osobie wynosiła 350 tys. euro na każdego poszkodowanego, do szkód zaś na mieniu 200 tys. euro na jedno zdarzenie bez względu na liczbę poszkodowanych. Począwszy od dnia 1 stycznia 2006 r., ustawą z dnia 8 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych; ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz.U. Nr 167, poz. 1396), suma gwarancyjna podniesiona została w odniesieniu do szkód na osobie do kwoty 1.5 mln euro na jedno zdarzenie bez względu na liczbę osób poszkodowanych, a w odniesieniu do szkód na mieniu 300 tys. euro także na jedno zdarzenie i bez względu na liczbę poszkodowanych ? sumy te będą obowiązywały w stosunku do umów zawartych do dnia 10 grudnia 2009 r. W dniu 11 czerwca 2007 r. weszła w życie nowelizacja dokonana ustawą z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. Nr 102, poz. 691), na podstawie której ustalono sumę gwarancyjną w odniesieniu do szkód na osobie na kwotę 2,5 mln euro (w stosunku do umów zawartych od dnia 11 grudnia 2009 r. do 10 czerwca 2012 r.), zaś 5 mln euro do umów zawartych od dnia 11 czerwca 2012 r. W stosunku do szkód na mieniu sumy gwarancyjne wynoszą odpowiednio 300 tys. i 500 tys. euro. Wskazywane nowelizacje wynikały z konieczności dostosowania przepisów prawa polskiego do wymogów prawa unijnego a także, z uwagi na rosnącą świadomość poszkodowanych, linię orzecznictwa podkreślającą prawo poszkodowanego do słusznego odszkodowania, a także coraz częstsze występowanie szkód o znacznych rozmiarach. W ostatnim czasie na podstawie kilku już odnotowanych przypadków znaczenia nabrał problem wyczerpywania się sum gwarancyjnych w odniesieniu do umów zawartych w latach 90-tych. Nierzadko bowiem w ramach świadczeń odszkodowawczych wypłacanych z tych umów oprócz wcześniej zapłaconych świadczeń jednorazowych realizowane są latami świadczenia o charakterze ciągłym - periodycznym (renty), a także koszty dalszego leczenia osobom młodym, co skutkuje z biegiem czasu wyczerpaniem się sumy gwarancyjnej lub zbliżeniem się poziomu wypłat zrealizowanych przez zakład ubezpieczeń do poziomu zakreślonego limitem. Rzecznik Ubezpieczonych dostrzegając ten problem i podzielając opinię wyrażaną przez doktora Marcina Orlickiego z Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu, przedstawił do rozważenia przez Ministerstwo Finansów projekt zakładający obciążenie obowiązkiem dalszego zaspokajania roszczeń osób poszkodowanych przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, przy czym niezbędne do tego środki Fundusz uzyskiwałby od ubezpieczycieli prowadzących sprzedaż ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. W ocenie Rzecznika z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, iż przypadki wyczerpania się sumy gwarancyjnej nie będą obserwowane często, stąd zobowiązania finansowe Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego nie zostaną znacznie zwiększone. Jednakże w obecnym stanie prawnym kiedy to wyżej wskazywane limity ? sumy gwarancyjne się wyczerpią tzn. zakład wypłaci z umowy ubezpieczenia kwoty odpowiadające limitom poszkodowany może wystąpić o nadwyżkę ponad nie bezpośrednio do sprawcy szkody, przy czym ten nie zawsze jest w stanie zaspokoić te roszczenia. Warto także wspomnieć, że niektórzy ubezpieczają się na wyższe od wymaganych minimalnych sum gwarancyjnych ? są to zwykle firmy świadczące usługi przewozu osób, a także ostrożni indywidualni klienci zakładów ubezpieczeń. Podobnie niektóre z zakładów ubezpieczeń działające na polskim rynku w ramach standardowych ofert podwyższają minimalne sumy określone ustawą.
