Prawa pacjeta

Rzecznik Praw Pacjenta oraz Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych przygotowali „Wytyczne dotyczące realizacji prawa do informacji przez osoby uprawnione na odległość”. Zawarte w nich wskazówki to efekt porozumienia o wzajemnej współpracy pomiędzy RPP, a Prezesem UODO podpisanego 21 lipca 2020 r.

Normy prawne określają osoby uprawnione oraz sytuacje w jakich mogą one uzyskać dostęp do informacji o stanie zdrowia pacjenta. Natomiast wypracowane wytyczne zawierają rekomendowane rozwiązania, które pozwolą na realizację prawa osoby upoważnionej do informacji o stanie zdrowia pacjenta na odległość z uwzględnieniem praw pacjenta oraz zasad wynikających z regulacji dotyczących ochrony danych osobowych.

W dobie trwającej epidemii oraz wprowadzanych ograniczeń w realizacji praw pacjenta należy poszukiwać alternatywnych możliwości przekazywania informacji o stanie zdrowia pacjenta osobom do tego uprawnionym, w szczególności z wykorzystaniem możliwości, jakie dają nam nowe technologie.

Bartłomiej Chmielowiec – Rzecznik Praw Pacjenta podkreśla, że „żaden z przepisów ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta nie zakazuje komunikacji na odległość, ale potrzeba ochrony danych osobowych szczególnej kategorii – danych dotyczących zdrowia. Wymagają one zachowania innych zasad ostrożności przy realizacji tej formy kontaktu, niż w przypadku kontaktu osobistego. Przedstawione wytyczne są odpowiedzią na potrzeby zgłaszane przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych. Zabezpieczają one zarówno interes pacjenta, jak i osoby bliskiej dla pacjenta.”

Wypracowane wytyczne obejmują zagadnienia dotyczące kontaktu na odległość z osobą upoważnioną przez pacjenta przytomnego, ale także przez osobę bliską, której pacjent z uwagi na swój stan zdrowia nie mógł nikogo upoważnić do przekazania informacji.

Według Rzecznika Praw Pacjenta oraz Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych podmioty lecznicze powinny stworzyć odpowiednie warunki techniczne oraz organizacyjne, z których pacjenci w łatwy sposób będą mogli się komunikować. Dlatego niezbędne jest przeprowadzenie analizy ryzyka dla procesu przekazywania danych na odległość pod kątem ochrony danych osobowych. Pomoże ona określić także szczegółowe zasady postępowania, według których personel medyczny będzie mógł pomóc pacjentom i ich bliskim. Dostosowanie takich działań do rekomendacji zawartych w niniejszych wytycznych pozwoli placówkom na realizację prawa pacjenta do informacji zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych, zarówno w czasie epidemii COVID-19, jak i po jej zakończeniu.

Jan Nowak, Prezes UODO zwraca uwagę, że przy przekazywaniu danych na odległość trzeba dochować szczególnej staranności, gdyż bardzo łatwo jest o pomyłkę, w wyniku której może dojść do ujawnienia danych innej osobie niż przez niego upoważnionej, np. członka rodziny pacjenta . - Dlatego przygotowaliśmy listę przykładowych pytań, jakie przedstawiciel personelu medycznego powinien zadać osobie dzwoniącej, weryfikując jej tożsamość oraz uprawdopodobniając, że osoba ta jest osobą bliską dla pacjenta lub osobą upoważnioną. W wytycznych zwracamy także uwagę na to, by przy tej weryfikacji tożsamości osoby dzwoniącej nie doszło jednak do nadmiernego pozyskiwania danych – mówi Jan Nowak.

Równie ważne są procedury wewnętrzne obejmujące rozwiązania zarówno organizacyjne, jak i techniczne dotyczące odpowiednich środków pozwalających na prowadzenie rozmów z poszanowaniem poufności przekazywanych danych. W wytycznych zaleca się zastosowanie takich narzędzi, które pozwolą na zachowanie poufności i bezpieczeństwa połączeń.

- Przygotowane wytyczne mają charakter pomocniczy i przedstawiają kierunki działania podmiotów leczniczych, które należy zastosować, aby jednocześnie realizować prawa przysługujące pacjentom oraz przepisy o ochronie danych osobowych – dodaje Jan Nowak.

Osoby bliskie pacjentom sygnalizują Rzecznikowi Praw Pacjenta również problem z pozyskaniem informacji o miejscu hospitalizacji pacjenta. Na przykład w sytuacji, gdy pacjent znajdował się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego i wymagał pomocy ze strony zespołu ratownictwa medycznego. Niejednokrotnie zdarza się, że pacjenci zostają przewiezieni do szpitala odległego od miejsca zamieszkania. Dlatego Rzecznik uznał za konieczne przedstawienie Ministerstwu Zdrowia  problematyki braku możliwości pozyskania informacji o miejscu hospitalizacji pacjentów, w szczególności zakażonych SARS – CoV – 2.