Krzywdzenie emocjonalne dziecka oznacza nie zapewnianie rozwojowo odpowiedniego, wspierającego środowiska, łącznie z dostępnością osoby znaczącej, tak by dziecko mogło rozwinąć stabilne i pełne kompetencje emocjonalne i społeczne adekwatne do jego osobistych możliwości i kontekstu społecznego, w którym żyje. Te niekorzystne działania wobec dziecka, powodują lub z dużym prawdopodobieństwem mogą spowodować krzywdy zdrowotne, fizyczne, psychiczne, moralne lub społeczne w rozwoju dziecka, a kontrola nad nimi spoczywa na rodzicu lub innej osobie, z którą dziecko pozostaje w relacji opartej na zaufaniu, władzy lub odpowiedzialności. Działania uznawane za krzywdzenie emocjonalne obejmują: ograniczanie swobodnego poruszania się, upokarzanie, oczernianie, traktowanie dziecka jako „kozła ofiarnego”, straszenie, dyskryminowanie, wyśmiewanie oraz wszelkie inne nie fizyczne formy wrogiego lub odrzucającego traktowania. Report of the Consultation on Child Abuse Prevention [Raport z konsultacji w sprawie zapobiegania krzywdzeniu dzieci] (1999), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). Maltretowanie psychiczne oznacza powtarzający się wzorzec zachowań opiekuna lub skrajnie drastyczne wydarzenie (lub wydarzenia), które powodują u dziecka poczucie, że jest nic nie warte, złe, niekochane, niechciane, zagrożone i że jego osoba ma wartość jedynie wtedy, gdy zaspokaja potrzeby innych (…). Formy maltretowania psychicznego to: odtrącanie, zastraszanie, wyzyskiwanie/przekupstwo, odrzucenie emocjonalne, izolowanie, zaniedbywanie rozwoju umysłowego, nauki, opieki medycznej. The American Professional Society on the Abuse of Children [Amerykańskie Stowarzyszenie Profesjonalistów Przeciwdziałających Krzywdzeniu Dzieci].
Emocjonalne krzywdzenie i zaniedbywanie definiuje się jako związek pomiędzy dzieckiem a opiekunem, charakteryzujący się utrwalonymi, szkodliwymi dla dziecka wzorami działania. Te jednak nie obejmują bezpośredniego kontaktu cielesnego. Do kategorii krzywdzenia psychicznego można zaliczyć: • uczuciową niedostępność, brak reakcji emocjonalnej, zaniedbywanie (obejmuje niewrażliwość rodziców) – przypisywanie dziecku negatywnych cech, błędna ocena dziecka (wrogość, oczernianie, odrzucanie dziecka postrzeganego jako zasługującego na takie traktowanie), • niekonsekwentne i niewłaściwe dla rozwoju dzieci interakcje (stawianie dziecku oczekiwań wykraczających poza możliwości na danym etapie rozwoju, nadmierna opiekuńczość, ograniczenie poznawania i uczenia się, narażenie na zawstydzające lub traumatyczne wydarzenia i interakcje), • nie uznawanie lub lekceważenie indywidualności i odrębności dziecka (wykorzystywanie go do zaspokojenia potrzeb psychologicznych rodzica, nieumiejętność rozróżniania między rzeczywistością a życzeniami i przekonaniami dorosłego dotyczącymi dziecka), • uniemożliwianie dziecku adaptacji społecznej (wspieranie postaw antyspołecznych, zaniedbanie psychiczne – nie zapewnienie odpowiedniej stymulacji poznawczej lub możliwości doświadczania i uczenia się).
Glaser D. (2003), Podstawy teoretyczne i pojęciowe dotyczące krzywdzenia psychicznego i zaniedbywania emocjonalnego dzieci, „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” nr 4.
