Czy bank może odmówić zamknięcia rachunku bankowego, jeżeli rachunek został zajęty przez komornika?
Zgodnie z art. 730 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - kodeks cywilny „Rozwiązanie umowy rachunku bankowego zawartej na czas nieoznaczony może nastąpić w każdym czasie wskutek wypowiedzenia przez którąkolwiek ze stron, jednakże bank może wypowiedzieć taką umowę tylko z ważnych powodów". Jak wskazała W. Pyzioł „Należy odnotować, że przepis art. 730 ustanawia normę o charakterze semiimperatywnym. Strony nie mogą w konkretnej umowie rachunku bankowego zawrzeć postanowień, które by wyłączały albo ograniczały prawa posiadacza (W. Pyzioł, w: System PrPryw, t. 8, 2004, s. 349)". Jak więc wynikałoby z tego przepisu, posiadacz rachunku bankowego może rozwiązać go poprzez wypowiedzenie w każdym czasie (umowa zawarta na czas nieokreślony), co oznaczałoby, iż ustawodawca nie czyni w tym wypadku żadnych odstępstw od możliwości rozwiązania umowy rachunku bankowego. Jak zauważył słusznie dr. Konrad Osajda (Kodeks cywilny. Komentarz 2015) „O ile sama możliwość rozwiązania stosunku prawnego zawartego na czas nieoznaczony za pomocą wypowiedzenia jest oczywista, o tyle wartość dodaną przepisu stanowi odniesienie się do kwestii okresu oraz okoliczności takiego wypowiedzenia. Zgodnie z art. 730 KC, umowa rachunku bankowego zawarta na czas nieoznaczony może bowiem zostać wypowiedziana w każdym czasie. Oznacza to nie tylko, że oświadczenie o wypowiedzeniu umowy może zostać złożone w dowolnym momencie, a więc niezależnie od zajścia określonych okoliczności, które miałyby stanowić przyczynę wypowiedzenia umowy, ale także to, że staje się ono skuteczne natychmiast, bez konieczności zachowania okresu wypowiedzenia". Na słuszność takiego rozumowania wskazywałby również art. 889 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - kodeks postępowania cywilnego. Wypowiadając się odnośnie przeszkód co do przekazania zajętej kwoty K. Piasecki [K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. III, Wydanie 6 Warszawa 2014] w komentarzu do art. 889 kodeksu postępowania cywilnego wskazuje „Przeszkodami do przekazania przez bank zajętej kwoty mogą być np.: całkowity brak środków na rachunku bankowym lub brak tych środków w wysokości wystarczającej do zaspokojenia wierzyciela, zajęcie dokonane już na rzecz innego wierzyciela powodujące brak środków na zaspokojenie wszystkich wierzycieli, zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej, jeżeli kwoty znajdujące się na rachunku bankowym nie wystarczają na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń, ustanie stosunku rachunku bankowego, toczące się postępowanie sądowe dotyczące sporu pomiędzy bankiem i dłużnikiem o wierzytelność dłużnika z rachunku bankowego, przedawnienie roszczenia dłużnika o zwrot kwot zgromadzonych na rachunku bankowym, potrącenie przez bank jego wierzytelności w stosunku do dłużnika z wierzytelnością dłużnika wynikającą z obowiązku zwrotu przez bank środków zgromadzonych na rachunku bankowym powodujące brak środków na zaspokojenie wierzyciela, z wyjątkiem wierzytelności dłużnika zajętej jako przedmiot egzekucji należności z tytułu zobowiązań podatkowych".
Natomiast zgodnie z art. 60 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe „Jeżeli umowa rachunku bankowego nie stanowi inaczej, ulega ona rozwiązaniu, gdy w ciągu dwóch lat nie dokonano na rachunku żadnych obrotów, poza dopisywaniem odsetek, a stan środków pieniężnych na tym rachunku nie przekracza kwoty minimalnej określonej w tej umowie". Jak widać, zasada ta nie będzie miała zastosowania w każdym wypadku wystąpienia braku obrotów - albowiem w umowie rachunku strony mogą postanowić inaczej. Jak wskazał R. Sikorski (Prawo bankowe. Komentarz Wydanie 1 Warszawa 2015 r.) „Jak w odniesieniu do każdego stosunku zobowiązaniowego, tak i w zakresie umowy rachunku bankowego zasadą jest możliwość jej rozwiązania. Dojść do tego może zarówno przez działanie stron (por. art. 730 KC), jak i z innych przyczyn (śmierć posiadacza). Wskazane mogą one być w treści samej umowy, ewentualnie w wydanym do niej regulaminie. Przepis art. 60 PrBank wskazuje specyficzną przyczynę rozwiązania umowy rachunku bankowego, którą jest brak dokonywania obrotów na rachunku. Rozwiązanie umowy rachunku nastąpi zgodnie z tym przepisem, jeśli umowa rachunku nie przewiduje innej zasady w tym zakresie (..) Przepis ma zastosowanie do wszystkich rodzajów rachunków bankowych. W poprzednim stanie prawnym odnosił się jedynie do rachunków oszczędnościowych (por. art. 23d PrBank). W literaturze wyrażany jest pogląd, zgodnie z którym przepis nie powinien być wykorzystywany do rachunków bankowych prowadzonych dla przedsiębiorców. Uzasadnieniem dla takiego stanowiska jest obowiązek posiadania rachunku bankowego obciążający te podmioty (por. Z. Ofiarski, Prawo bankowe, teza 1 do art. 60; M. Chajda, Przedawnienie, s. 118) Przepis art. 60 PrBank wymaga, aby stan braku obrotów na rachunku trwał 2 lata. Dopiero upływ takiego czasu skutkuje rozwiązaniem umowy. Ustawodawca przyjmuje, że za obroty w rozumieniu tego przepisu nie są uważane operacje w postaci dopisywania odsetek (...) Ustawodawca przyjął też jedną przesłankę negatywną, której wystąpienie spowoduje, że nie dojdzie do rozwiązania umowy rachunku bankowego mimo braku obrotów. Jest nią sytuacja, w której stan rachunku przekracza określoną w umowie (regulaminie) minimalną kwotę rachunku wymaganą przez bank lub jest jej równy" Przepis art. 60 ma charakter dyspozytywny i znajduje zastosowanie, gdy umowa rachunku bankowego nie stanowi inaczej (por. J. Gołaczyński, w: Gniewek, Kodeks cywilny, s. 1233-1234; W. Pyzioł, w: System PrPryw, t. 8, s. 349; Radwański, Panowicz-Lipska, Zobowiązania, s. 252;B. Smykla, Prawo bankowe, 2005, s. 199-200)".
Reasumując, należy wskazać, iż w zależności od treści umowy rachunku bankowego i zapisów regulaminu wydanego do w/w umowy umowa może rozwiązać się samoistnie, a jeżeli nie - może zostać wypowiedziana na zasadach wskazanych w umowie/regulaminie. W ocenie Rzecznika Finansowego zajęcie komornicze na powołanym rachunku nie stoi na przeszkodzie wypowiedzeniu umowy rachunku bankowego.
