Czy małoletniemu (dziecku do lat 13 - tu) poszkodowanemu w wypadku można przypisać wyłączną winę za powstałą szkodę, a tym samym w pełni odmówić świadczeń tytułem doznanej przez niego szkody osobowej ?
Poszkodowane osoby małoletnie które nie ukończyły lat trzynastu zgodnie z art. 426 k.c. nie ponoszą odpowiedzialności za wyrządzoną szkodą, co oznacza, iż osoby takie ze względu na swój stopień rozwoju psychofizycznego nie są w stanie właściwie kierować swym postępowaniem, a tym samym nie można im w całości odmówić świadczeń odszkodowawczych za powstałą szkodę. Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie jednoznacznie wskazuje, że w odniesieniu do małoletniego, który nie ukończył 13 roku życia, nie można mówić o winie, a tym samym i szkodzie powstałej wyłącznie z winy poszkodowanego (analogicznie uchwała z dnia 11 stycznia 1960r, sygn. akt I CO 44/59, publ OSNCK 1960/4/952; wyrok z dnia 20 stycznia 1970r, sygn. akt II CR 624/69, publ. OSNC 1970/9/163; uchwała z dnia 20 września 1975r., sygn. akt III CZP 8/75, publ. OSNC 1976/7-8/151 ), a co za tym idzie kierujący pojazdem na podstawie przesłanki, która co do zasady zwalnia z odpowiedzialności (wyłącznej winy poszkodowanego) nie będzie mógł uwolnić się od odpowiedzialności. Tym nie mniej pamiętać należy, że stosownie do art. 362 k.c. również w odniesieniu do małoletnich można mówić o stopniu przyczynienia się do szkody, co oznacza że zachowanie się małoletniego poszkodowanego z uwzględnieniem stopnia jego psycho - fizycznego rozwoju uzasadniać może pomniejszenie świadczeń należnych od zakładu ubezpieczeń osoby odpowiedzialnej za szkodę (sprawcy). Aktualna pozostaje bowiem nadal zasada prawna uchwalona przez skład 7 sędziów Sądu Najwyższego, w której stwierdzono, iż cyt. ?okoliczność, że wyłączną przyczyną powstania szkody (?) jest zachowanie się poszkodowanego, któremu ze względu na wiek winy przypisać nie można, nie zwalnia od odpowiedzialności przewidzianej w tych przepisach, uzasadnia jednak zmniejszanie wysokości odszkodowania na podstawie instytucji przyczynienia? określonej w art. 326 k.c., którą potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 marca 1997 roku (sygn. akt ICKU 25/97, publ. Prok. I Pr. 1997/10/32). Podsumowując należy stwierdzić, iż małoletni, którzy nie ukończyli lat 13 ? tu lub ich opiekunowie mogą się starć kolejno o :
? zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, które jest świadczeniem jednorazowym, pieniężnym i mającym stanowić sposób złagodzenia cierpień fizycznych i psychicznych poszkodowanego (art. 445 k.c. w związku z 444 k.c.);
? zwrot wszelkich kosztów związanych z wypadkiem tj. kosztów związanych z leczeniem i rehabilitacją oraz lepszym odżywianiem poszkodowanego, opieką nad poszkodowanym, transportu poszkodowanego i jego bliskich, adaptacji mieszkania stosownie do potrzeb poszkodowanego, a także przygotowania go do wykonywania nowego zawodu (art. 444 § 1 k.c.);
? rentę na zwiększone potrzeby polegająca na zapewnieniu poszkodowanemu środków potrzebnych do poprawy stanu jego stanu zdrowia po wypadku, a związanych z jego leczeniem i rehabilitacją, lepszym odżywianiem oraz sprawowaną nad nim opieką, która w przypadku małoletnich po osiągnięciu przez nich pełnoletniości, w przypadku gdy jest on po wypadku inwalidą zostaje zastąpiona rentą uzupełniającą (art. 444 § 2 k.c.);
Natomiast jeżeli małoletni przyczynił się do powstałej szkody na podstawie art. 362 k.c. stosownie do okoliczności przyznane wszystkie wyżej wskazywane świadczenia mogą zostać pomniejszone o procentowo określoną wartość odpowiadająca stopniu, w jakim małoletni przyczynił się do powstałej szkody.
